- Starożytna Asyria -

Asyria, to starożytne Państwo, większości znane ze Starego Testamentu, jako potężny oponent Królestwa Izraela, które podbiła w roku 772 p.n.e. oraz Królestwa Judy, które zwasalizowała w roku 701 p.n.e. Znajdowało się na terenie północnej Mezopotamii i jako niezależny organizm istniało z przerwami w okresie ok. 2000 – 612 p.n.e. Asyria doszła do potęgi w II tysiącleciu p.n.e. i kontynuowała ekspansję w pierwszej połowie I tysiąclecia p.n.e., podbijając znaczne obszary Bliskiego Wschodu. Asyryjczycy byli rdzennym narodem Mezopotamii. Ludność semicka, która w III tysiącleciu przybyła na ziemie asyryjskiego „trójkąta" — między górnym Tygrysem, Wielkim Zabem a górami Zagros — zastała tam zakorzenione plemiona spadkobierców kultury Tell Halaf, zmieszała się z nimi i dała w ten sposób początek ludowi Asyryjczyków.

Nazwa Asyria pochodzi od nazwy miasta Aszur, które powstało około 2600 roku p.n.e. Zanim jednak ośrodek awansował do roli państwa-miasta znany był pod nazwą Subartu lub Azuhinum. Od około 2350 roku p.n.e. miasto funkcjonowało jako jedna z licznych prowincji państwa sumero-akadyjskiego pod rządami dynastii akadyjskiej, a później od około 2112 – 2004 p.n.e. południowa część Asyrii weszła w skład imperium III dynastii z Ur, północna część była jednak niezależna.

Asyria była państwem, w którego dziejach czołową rolę odegrały podboje militarne, często połączone z sadystycznym traktowaniem jeńców. Szczególnie duży wpływ na życie Asyryjczyków miała religia, a wojnę uważano za jeden z jej istotnych rytuałów. Wojna była rzemiosłem tego ludu, a kapłani ciągle do niej podżegali. Ważnym źródłem utrzymywania królestwa były łupy wojenne.

Asyria zajmuje szczególne miejsce wśród historiografii państw i ludów starożytnych, ponieważ jej długa historia polityczna jest dobrze udokumentowana, co pozwala dokładnie prześledzić wyrastanie jej do pozycji hegemona wśród państw i ludów, znajdujących się na Bliskim Wschodzie. Dzięki dokumentom znana jest dobrze również jej sfera religijna i militarna. Asyryjskie gliniane tabliczki są cennymi dokumentami o wartości historycznej, ktore zawierają wiele szczegółów, tj. opisy podbitych ziem oraz tras przebiegu kampanii wojennych, a także spis łupów wojennych i trybutów płaconych przez podbite kraje.

Prawo i zwyczaje asyryjskie były bardziej surowe niż w innych państwach regionu Bliskiego Wschodu. Mężczyźni mieli wyższą pozycję społeczną od kobiet, a kobiety miały rolę dużo bardziej podrzędną niż w sąsiednich krajach. Znaleziono zapisy prawa, według którego mężczyźni mogli brać rozwód ze swoimi żonami bez wypłacania odszkodowania, kobiety zaś kiedy cudzołożyły mogły zostać leganie pobite, nawet na śmierć, jednak istnieją wątpliwości czy prawo to było powszechnie stosowane lub nawet w ogóle egzekwowane. Kraj był monarchią opartą na podbojach, każdy mężczyzna był zobligowany do jednorazowej, czasowej służby wojskowej. System ten nazywany był ilku.

W okresie imperialnym Asyria rozciągała się od Iranu aż do Palestyny i od południowej Turcji do Zatoki Perskiej, a w okresie swojej największej potęgi kontrolowała nawet Egipt (Fig.1). Śladem dawnego imperium jest monumentalna architektura, sztuka, pozostałości kanałów irygacyjnych oraz setki tysięcy glinianych tabliczek, zapisanych pismem klinowym.